शिक्षक समाजको मेरुदण्ड हुन् । उनीहरू केवल ज्ञान बाँड्छन्, तर विद्यार्थीहरूको जीवनमा मूल्य, आचरण, र जिम्मेवारीका बीज पनि रोप्छन् । एउटा शिक्षकको जीवन केवल पाठ पढाउनुमा सीमित छैन । उनीहरूको यात्रा विद्यार्थीहरूको सफलता, सहकर्मीहरूसँगको सहकार्य, र समाजप्रतिको योगदानले परिभाषित हुन्छ । कालिकोट जिल्ला नरहरिनाथ गाउँपालिकाका शिक्षक अनिल बुढाको विधालयको बिदाईको क्षणले शिक्षकको कमाई र विद्यालयसँगको सम्बन्धलाई स्पष्ट पार्छ ।
उनि बि.सं २०७१ सालबाट शिक्षक पेशामा आवद्द भए । अस्थायी शिक्षकको रुपमा लामो समयसम्म कार्यरत रहिरहदा र अहिले स्थायी बन्दै गर्दा विधालय परिवारले देखाएको प्रेमले उनि भावुक हुन्छन । शिक्षक बन्नु भनेको केवल तलब र पदका लागि काम गर्नु होइन । यो त जीवनभरको प्रतिबद्धता हो । अनिल बुढा, जसले अस्थायी शिक्षकबाट स्थायी शिक्षकको रूपमा आफूलाई स्थापित गरे, आफ्नो विद्यालयसँग गहिरो सम्बन्ध बनाए । यो सम्बन्ध केवल विद्यार्थीहरूलाई सिकाउने कामले सीमित थिएन । उनले विद्यालयको भौतिक संरचना, शैक्षिक वातावरण, र विद्यार्थीहरूको भविष्य निर्माणमा पनि योगदान गरे । शिक्षकको कमाई केवल आर्थिक रूपमा मापन गर्न सकिन्न । यो त एक व्यक्तिको जीवनभर रहने प्रभाव हो । जब विद्यार्थी सफल हुन्छन्, उनीहरूको जीवनमा सुधार आउँछ । त्यो शिक्षकको असली कमाई हो । अनिलले पनि आफ्नो विद्यालयमा बिताएको समयका क्रममा यस्तै अनुभव सँगालेका थिए । विद्यालय भनेको केवल अध्ययनको केन्द्र मात्र होइन । यो एउटा परिवार हो, जहाँ शिक्षक, विद्यार्थी, र सहकर्मीहरूबीच भावनात्मक सम्बन्ध स्थापित हुन्छ । अनिल बुढा विद्यालयमा रहँदा सहकर्मीहरूसँगको मित्रता, विद्यार्थीहरूसँगको मार्गदर्शन, र अभिभावकहरूसँगको आपसी समझदारीलाई महत्त्वपूर्ण मान्थे ।
उनले विद्यालयलाई आफ्नो दोस्रो घरजस्तै महसुस गर्थे । जहाँ विद्यार्थीहरूको हाँसो, शिक्षकहरूको समर्थन, र विद्यालयको प्रगतिमा योगदान दिन पाउनु नै उहाँको खुसीको स्रोत थियो । सरुवाको दिन, विद्यालयका विद्यार्थी र सहकर्मीहरूले उनलाई जसरी सम्मान गरे, त्यो उहाँले कमाएको माया र आदरको प्रतिबिम्ब थियो । सामान्यतया, शिक्षकहरूको कमाई भनेको उनीहरूको तलब मात्र भनेर बुझिन्छ । तर वास्तविकता फरक छ । शिक्षकको कमाई भनेको विद्यार्थीहरूबाट प्राप्त माया, समाजको कदर, र आफ्नो पेशामा दिनदिनै प्राप्त हुने सन्तोष हो । जब विद्यार्थीहरू सफल हुन्छन्, र आफ्नो जीवनमा केहि विशेष गर्न सक्छन् । त्यो शिक्षकका लागि सबैभन्दा ठूलो पुरस्कार हो । अनिल बुढाको बिदाई हुँदा, विद्यालयका विद्यार्थीहरूले उनलाई जसरी सम्मान र माया दिए, त्यो उनीप्रतिको आभारको प्रमाण हो ।
बिदाई भनेको नयाँ सुरुवात मात्र होइन, पुरानो सम्बन्ध र सम्झनाहरूको अन्त्य पनि हो । उनकै अनुभवले, बिदाई एउटा उपलब्धि थियो, तर त्यससँगै उनले विद्यालयसँगको सम्बन्धलाई सम्झनामा राखे। सहकर्मी र विद्यार्थीहरूसँग बिताएका पलहरू, हाँसो, चुनौतीहरू, र सँगैका सफलताहरूले उनको जीवनलाई विशेष बनाएको उनी सम्झिन्छन । विद्यालयले पनि उनलाई केवल शिक्षकको रूपमा मात्र होइन, एक परिवारका सदस्यको रूपमा माया गर्यो । सामान्यतया गाउँ घरमा अस्थायी र करार कर्मचारि भन्ने बित्तिकै स्थायीहरुले व्यवहारतः नराम्रो गर्ने चलन छ । तर अहिले नन्दादेवि माध्यमिक विधालयले उनको अस्थायी शिक्षकका रूपमा नियुक्ति गर्नु र बिदाई गर्नु विद्यालयले उनको योगदानप्रति गर्व गरेको छ ।
विद्यालय भनेको केवल पढाइको केन्द्र होइन । यो एउटा सामूहिक प्रयासको स्थान हो । शिक्षक र विद्यार्थीहरूबीचको सम्बन्ध भनेको परस्पर प्रेरणाको स्रोत हो । अनिल बुढाले विद्यार्थीहरूलाई शिक्षामात्र प्रदान गरेनन्, उनीहरूको जीवनमा सकारात्मक दृष्टिकोण ल्याए । विद्यालयले पनि अनिललाई एउटा शिक्षकको रूपमा मात्र होइन, एक अभिभावक, मित्र, र मार्गदर्शकको रूपमा लिएको थियो । बिदाईको दिनको तस्बिरमा देखिएको सम्मानले विद्यालय र शिक्षकबीचको सम्बन्धलाई झल्काउँछ ।
शिक्षक बन्नु भनेको सजिलो काम होइन । अनिल बुढाले पनि आफ्नो शिक्षण यात्रामा धेरै चुनौतीहरूको सामना गरे । विद्यार्थीहरूको विभिन्न आवश्यकताहरू, पाठ्यक्रमको माग, र समाजको अपेक्षाहरूलाई सम्बोधन गर्नु शिक्षकको दैनिकी हो । तर यस्ता चुनौतीहरूले शिक्षकको भूमिकालाई अझ विशेष बनाउँछ । प्रत्येक चुनौती अवसरमा परिवर्तन हुन सक्छ । अनिल बुढाको स्थायी शिक्षकको पदमा नियुक्ति भनेको त्यस्तै अवसरको परिणाम हो । शिक्षक भनेको समाजको परिवर्तनका अग्रदूत हुन् । उनीहरूको ज्ञान र परिश्रमले विद्यार्थीहरूको मात्र होइन, पूरा समुदायको जीवनमा सकारात्मक परिवर्तन ल्याउन सक्छ । अनिल बुढाले पनि आफ्नो विद्यालयमा सोही भूमिका निभाए । उनले विद्यार्थीहरूलाई शिक्षामात्र दिएनन्, तिनीहरूको जीवनमा प्रेरणा पनि भरे । समाज र विधालयले उनलाई सम्मान गर्नु भनेको उहाँको योगदानको प्रमाण हो ।
अनिल बुढाको सरुवाको यो क्षणले शिक्षकको जीवनको वास्तविक सौन्दर्यलाई झल्काउँछ । शिक्षकको कमाई भनेको केवल तलब होइन; यो त समाजको आदर, विद्यार्थीहरूको माया, र सहकर्मीहरूको समर्थन हो । विद्यालयसँगको सम्बन्ध भनेको एक जीवनभरको सम्झना हो । यो क्षणले देखाउँछ कि शिक्षक बन्नु भनेको केवल जागिर गर्नु होइन, समाज निर्माणको एउटा अभिन्न हिस्सा बन्नु हो । अनिल बुढा जस्तै शिक्षकहरूले हाम्रो समाजलाई अझ उज्यालो बनाउँछन्। उनीहरूको कमाई भनेको विद्यार्थीहरूको सफलता, विद्यालयको माया, र समाजको सम्मान हो ।
About Author
कमल कोपिला
कमल कोपिला कालिकोटमा जन्मिएर पत्रकारिता गर्दछन। उनि नेपाल पत्रकार महासंघ कालिकोटको उपाध्यक्ष हुन । कालिकोटको स्थानीय तह नरहरिनाथ गाउँपालिका द्वारा संञ्चालित रेडियो सुनथराली एफ एमका स्टेसन म्यानेजर पनि हुन।
